Šta je nefrologija?
Nefrologija je grana interne medicine koja se bavi prevencijom, dijagnostikom i lečenjem bolesti bubrega i mokraćnih puteva. Najčešće bolesti bubrega i mokraćnih puteva su hronična bubrežna bolest ili hronična smanjena funkcija bubrega, kamenje u bubregu, akutna bubrežna insuficijencija ili otkazivanje rada bubrega, kao i infekcija urinarnih puteva.
Bubrežne bolesti su česte, mogu biti opasne, na početku su bez specifičnih tegoba, pa ih je bitno prepoznati na vreme i započeti blagovremeno lečenje. Najčešće nastaju kao posledica dugotrajne šećerne bolesti, bolesti srca i krvnih sudova, opstrukcije i infekcije mokraćnih puteva.
Koja stanja leči nefrolog?
Nefrolozi se specijalizuju za lečenje raznih stanja povezanih s bubrezima i funkcijom bubrega. Evo nekoliko ključnih stanja kojima se bavi nefrologija:
Dijabetesna bolest bubrega – dijabetes može značajno oštetiti funkciju bubrega, pa su rana dijagnostika i lečenje ključni za prevenciju bubrežnih bolesti.
Bubrežna hipertenzija – visok krvni pritisak može biti i uzrok i posledica bubrežnih oboljenja.
Insuficijencija bubrega – stanje gde bubreg gubi sposobnost prerađivanja krvi i uklanjanja otpada.
Bubrežne ciste i policistični bubrezi – ciste su male kesice ispunjene tečnošću koje se mogu formirati na bubrezima.
Kamen u bubregu – kalcijumske strukture koje se formiraju u bubregu i mogu izazvati intenzivan bol.
Nefrotski sindrom – uključuje proteinuriju, hipoproteinemiju sa hipoalbuminemijom, hiperlipidemiju i edeme.
Hemolitičko-uremijski sindrom – nagli pad broja krvnih zrnaca i prestanak rada bubrega, često se javlja kod novorođenčadi i dece.
Infekcije bubrega – najčešće uzrokovane bakterijom ešerihija koli.
Hiponatremija i drugi poremećaji elektrolita – niski nivoi natrijuma u krvi i drugi disbalansi elektrolita.
Nefrolozi pružaju tretman za mnoge druge poremećaje funkcije bubrega uključujući kontrolu visokog krvnog pritiska, lečenje policističnih bolesti bubrega, kao i pružanje podrške i tretmana za pacijente koji zahtevaju dijalizu ili su prošli transplantaciju bubrega. Pored specifičnih stanja, nefrolog može pomoći u ranoj dijagnozi i tretmanu kako bi se spriječilo dalje oštećenje bubrega posebno kod pacijenata sa hroničnim bolestima poput dijabetesa i bolesti srca koji imaju povećan rizik od bubrežnih oboljenja.
Najčešći testovi i procedure u nefrologiji
Postoji nekoliko uobičajenih testova i dijagnostičkih procedura koje se koriste u nefrologiji za procenu funkcije bubrega i identifikaciju mogućih problema.
– Analiza urina je osnovni test koji može otkriti prisustvo proteina, krvi, belih i crvenih krvnih zrnaca, visok nivo šećera, bakterija i drugih supstanci u urinu.
– Testovi iz krvi podrazumevaju merenje serumskog kreatinina i uree, što može pomoći u proceni funkcije bubrega. Procena brzine filtracije glomerula (eGFR) koristi se za procenu stepena funkcije bubrega.
– Testovi za procenu oštećenja bubrega rade se iz krvi i najčešći su ANCA, ANA i anti-GBM antitela.
– Ultrazvuk bubrega omogućava vizualizaciju bubrega, uključujući njihovu veličinu, oblik i prisustvo eventualnih abnormalnosti kao što su kamenje ili tumori.
– Biopsija bubrega je procedura u kojoj se mala količina tkiva bubrega uklanja i analizira pod mikroskopom. Koristi se za dijagnostikovanje specifičnih vrsta bolesti bubrega.
– CT skeniranje i MRI su napredne slikovne tehnike koje mogu pružiti detaljnije slike bubrega i okolnih struktura, pomažući u identifikaciji abnormalnosti koje se možda ne mogu jasno videti na ultrazvuku.
– Testovi za ocenu prisustva i stepena hipertenzije su važni jer je visok krvni pritisak čest kod bolesti bubrega, pa je praćenje krvnog pritiska važno u dijagnostici bubrežnih oboljenja.
– Merenje količine i kvaliteta urina za 24 sata pomaže u određivanju koliko dobro bubrezi filtriraju otpadne materije.
Svaka od ovih dijagnostičkih metoda ima svoju ulogu u otkrivanju i upravljanju bolestima bubrega, a izbor specifičnih testova zavisi od pojedinačnog slučaja i simptoma pacijenta.
Lečenje bubrežnih bolesti
Lečenje bubrežnih bolesti može biti različito, zavisno od tipa i stadijuma bolesti, kao i od opšteg zdravstvenog stanja pacijenta. Svaki tretman treba prilagoditi individualnim potrebama pacijenta, i važno je da pacijent redovno prati uputstva i preporuke svog lekara.
Promene u načinu života
Pravilna ishrana podrazumeva smanjenje unosa soli i proteina, što može pomoći u očuvanju funkcije bubrega. Održavanje zdrave težine može smanjiti rizik ili usporiti progresiju bubrežne bolesti. Redovno vežbanje može poboljšati opšte zdravlje i smanjiti krvni pritisak. Prestanak pušenja je važan jer pušenje može pogoršati bubrežnu bolest.
Lekovi
Najčešći lekovi koji se daju kao terapija su lekovi za visok krvni pritisak i diuretici koji pomažu u eliminaciji viška tečnosti iz tela. Tu su i lekovi za kontrolu šećera u krvi za pacijente sa dijabetesom jer je kontrola nivoa šećera u krvi ključna za sprečavanje ili usporavanje oštećenja bubrega. Za lečenje anemije koja može proizaći iz hronične bubrežne bolesti daju se posebni lekovi, kao i za poremećaj ravnoteže elektrolita.
Naprednije terapije
Dijaliza je postupak kojim se uklanjaju otpadne materije i višak tečnosti iz krvi kada bubreg više ne može da obavlja te funkcije. Hemodijaliza je upotreba mašine i posebnog filtera za čišćenje krvi. Peritonealna dijaliza se kada se koristi unutrašnja obloga stomaka kao filter za uklanjanje otpada iz krvi.
Transplantacija bubrega je zamena obolelog bubrega zdravim bubregom od donora.
Razlika između urologa i nefrologa
Urolog i nefrolog su specijalisti koji se bave različitim aspektima zdravlja u vezi sa urinarnim sistemom i bubrezima, ali imaju različite fokusne oblasti i obuke.
Urolog je hirurški specijalista koji se bavi dijagnostikom i lečenjem bolesti urinarnog sistema kod muškaraca i žena, kao i reproduktivnog sistema kod muškaraca. Urolozi leče širok spektar stanja kao što su infekcije urinarnog trakta, bubrežni kamenci, povećana prostata, urološki karcinomi, mušku neplodnost i erektilnu disfunkciju. Urolozi su kvalifikovani da obavljaju hirurške zahvate.
Nefrolog je internista koji se specijalizovao za dijagnostikovanje i nehirurško lečenje bolesti bubrega. Nefrolozi upravljaju stanjima kao što su hronična bolest bubrega, akutna povreda bubrega, glomerulonefritis, elektrolitni poremećaji, hipertenzija povezana s bolestima bubrega. Oni prate i pacijente na dijalizi. Nefrologija je više usmerena na medicinsko (nehirurško) lečenje bolesti bubrega.
Kada treba da posetite nefrologa?
Poseta stručnjaku za bolesti bubrega može biti neophodna iz različitih razloga. Generalno, možete da se obratite nefrologu za pomoć ako imate:
– hronične bolesti koje utiču na bubrege poput dijabetesa, visokog krvnog pritiska ili autoimunih bolesti
– porodičnu istoriju bolesti bubrega posebno hroničnu bolest bubrega (HBB) ili policističnu bolest bubrega
– učestale urinarne infekcije, posebno ako su teške ili ponavljajuće
– prisustvo krvnih ili proteinskih tragova u urinu
– visok nivo kreatinina ili drugih markera u krvi koji ukazuju na smanjenu funkciju bubrega
– otežano kontrolisanje krvnog pritiska
– edeme ili otoke, posebno oko očiju, nogu, ili gležnjeva, koji mogu da budu znak da bubrezi ne uspevaju pravilno da uklone višak tečnosti iz tela.
Ako primetite bilo koji od ovih simptoma ili ako vam lekar opšte prakse preporuči, poseta nefrologu je prvi korak ka proceni vašeg zdravstvenog stanja. U Puls Dedinje odeljenju za brzu dijagnostiku posvećeni smo vašem zdravlju i dobrobiti. Rano otkrivanje je ključno za efikasno lečenje i održavanje dobrog zdravlja.
